Биологийн олон янз байдлын олон улсын өдрөөр /5-р сарын 22/ хэвлэгдсэн энэхүү тайланд Дэлхийн биологийн олон янз байдал нь бидний ой модны нөөцийг хэрхэн ашигладаг байгаа болон бидний хандлагаас шууд хамааралтай байгааг онцолжээ.

Энэхүү тайлан нь анх удаа НҮБ-ын Хүнс, ХАА-н байгууллага болон НҮБ-ын Хүрээлэн буй орчны хөтөлбөрүүд хамтран гаргасан.

Энэхүү тайлангийн дагуу, 1990 оноос хойш 42000 км3 ойг газрыг нь өөр зорилгоор ашиглахын тулд устгасан ба сүүлийн 30-н жилд ой сангийн устгалын хэмжээ багассаар байгаа нь талархууштай байна.

Корона Вируст цар тахал нь хүмүүсийн эрүүл мэнд эко системтэй нягт холбоотой гэдгийг ойлгуулснаар, байгалиа тогтвортойгоор ашиглаж, хамгаалахад илүү анхаарал хандуулж эхлээд байна.

Дэлхийн биологийн олон янз байдлын ихэнхийг ашиглаж байгаа бидний хувьд, ойн сангаа хамгаалах нь хамгийн чухал юм. Энэхүү тайланд дурьдснаар ой модод нь 60 000 өөр өөр зүйлийн мод байдаг ба  хоёр нутагтны 80 орчим хувь, шувуудын 75 орчим хувь, хөхтөн амьтдын 68 орчим хувь нь ой модноос хамааралтай амьдардаг.

НҮБ-ын Хүнс,ХАА-н байгууллагын 2020 оны дэлхийн ойн нөөцийн үнэлгээгээр, ойн устгалын хэмжээ сүүлийн арван жилд багасаж байгаа хэдий ч жил бүр 10 000 км3 ойг ХАА, болон бусад зорилгоор устгасаар байна. “Ой устгалын хэмжээ маш өндөр байгаа нь биологийн олон янз байдлын алдагдалд маш ихээр нөлөөлж” байгааг НҮБ-ын Хүнс,ХАА-н байгууллагын ерөнхий захирал КҮ Донгюү(QU Dongyu) болон НҮБ-ийн хүрээлэн буй орчны хөтөлбөрийн гүйцэтгэх захирал Ингэр Андэрсон (Inger Anderson) нар энэхүү тайлангийн удиртгалд илэрхийлжээ.

Энэхүү тайлан нь ойн сангийн олон янз байдлыг харуулахын зэрэгцээ, Андийн нуруу болон Конго гэх мэт амьтан ургамлын аймаг хаана баялаг хэвээрээ байгааг, хаана алдагдаад байгааг харуулж өгсөн.

Байгалиа тогтвортойгоор ашиглах ба хамгаалах нь:

Энэхүү тайланд, Европын комисс болон АНУ-ын Ойн албаны хамтарсан судалгааны төвөөс хийсэн судалгаагаар дэлхийн дахинд 10 км3-ээс эхлээд 680 км3 хүртэл 34,8 сая хэсэгт ойн сангийн нөхөн сэргээлтийн ажилл яаралтай хэрэгтэй байна.

2021 оноос эхлэн НҮБ-ийн Эко системийн шинэчлэлтийн ажлыг Хүнс,ХАА-н байгууллага болон Хүрээлэн буй орчны хөтөлбөр тэргүүлэн ажиллах гэж байгаатай холбоотойгоор “Дэлхийн биологийн олон талт байдлын суурь”-т анхаарлаа хандуулж эхэлж байна. КҮ болон Андерсан нар ойн сангийн устгал, сүйдсэн эко системийг сэргээх, цаг уурын өөрчлөлттэй тэмцэх болон биологийн олон янз байдлыг хамгаалахад дэлхийн нийтийн хамтын ажиллагаа чухлыг онцолсон.

Биологийн олон янз байдлын алдагдалтай тэмцэх болон ойн устгалыг бууруулахын тулд бид хүнсний үйлдвэрлэл болон хэрэглээндээ өөрчлөлт хийх хэрэгтэй байна. Мөн бид ойн санг хамгаалахдаа өргөн хүрээтэйгээр хийх хэрэгтэй бөгөөд  нөхөн сэргээлтээр дамжуулан сүйтгэгдсэн ойг сэргээж болно.

Мөн тайланд дурьдснаар, “Аичигийн Биологийн олон янз байдлыг хамгаалах зорилтуудын нэг болох "2020 онд гэхэд дэлхийн эко системийн 17-н хувийг хамгаалсан байх” гэсэн зорилт нь ойн нөөцийг хамгаалах гэсэн үзүүлэлтийн хувьд биелэгдээд байгаа боловч, төлөөллүүдийн үйл ажиллагааны үр дүн болон хичээл зүтгэл чухал байна.

НҮБ-ийн гаргасан судалгааны дагуу, халуун орны өтгөн навчит ойн сангийн хамгаалалтын ажил ихээр нэмэгдсэн ба халуун орны ой болон далайн бүсэд хамаарах ойн сангийн 30 гаран хувь нь хамгаалагдаад байна.

Ажил эрхлэлт болон амьжиргаа:

Дэлхий дахинд олон сая хүний амьжиргаа болон хоол хүнс нь ойгоос хамааралтай байдаг ба ойн сан нь 86 сая байгальд ээлтэй ажлын байрыг бий болгодог. Нэн ядуу нөхцөлд амьдарч байгаа хүмүүсийн 90 орчим хувь нь ойгоос хоол хүнс, түлшээ бэлтгэдэг. Латин Америкт л гэхэд 8 сая хүн ойгоос хамааралтайгаар амьдарч байна.

Эх сурвалж: "UN report: As the world’s forests continue to shrink, urgent action is needed to safeguard their biodiversity", UN Environment Programme, [ЭНД]